Ku pamięci powstańców 1863

Ludomir Benedyktowicz "Nad mogiłą powstańca" obraz z 1873 r.   PRO   M E M O R I A Błysło i hukło i krew się polała. We krwi spłynęła nasza Polska cała. Tysiące mogił wyrosło nad ziemią, A na nich chwasty, piołunu zielenią.      Znaku Chrystusa wrogi zabronili.      Księży wygnali, by się nie modlili.      Rodzinie zmarłych zdarli czarną szatę,      By nie płakała męża, ojca, brata, Lecz ni wzrok szpiega, ni wraży oszczerca, Patrzyć nie umie na głąb ludu serca. Zatrzeć nie może w tem sercu wspomnienia, Czasu boleści, na lato cierpienia!      Tam rylcem zemsty wyryto na wieki,      Okrutność wroga, odwet niedaleki.      Tam zgromadzono pamiątki utraty.      Tam stanął pomnik odwetu bogaty! I przyjdzie chwila, że to wnętrze skryte, Wyrodzi zemsty owoce obfite. Rozbiwszy wrażą budowę podłoty, Kościami wroga, zmartwychw...

Jacek Malczewski " Po żniwie ", obraz z 1892 r. ... w dniu 28 maja o godzinie 12 w południe, umarł Antoni Mężeński , kawaler, w Duchnach z wyrobku utrzymujący się, lat 22 liczący...  

Weteran powstania styczniowego. Jan Piotr Wędrych , urodził się w Zawadach,  19 października 1839 roku. Był synem Jana i Bibianny z Waśniewskich, włościan z Zawad.   W roku 1860, kiedy żenił się z Franciszką Wądołowską w Wieczorkach, był już tamtejszym gospodarzem, rolno - czynszowym, emfiteutycznym.    W 1862 , stanął na komisji poborowej w swojej gminie. Pół roku potem poszedł na powstanie. Brał udział w trzech bitwach, koło Nowogrodu, Białaszewa i Suchowoli. Po rozbiciu oddziału, został aresztowany i uwięziony do 1864 r.  Jan Wędrych , był jednym z niewielu, którzy doczekali wolnej Polski. Zmarł w kwietniu 1933 , w tykocińskim Alumnacie, jako ppor. weteran, odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami. Katalog miejsc pamięci powstania styczniowego w województwie podlaskim. !*!*!  

Stanisław Dziemian, urodził się w Zawadach 31 grudnia 1838 roku. Był synem włościan, Wojciecha i Marianny z Bujnowskich.    W listopadzie 1861 , ożenił się z Wiktorią Waldzińską z Łasi Toczyłowo. W 1862 , stawił się na spis poborowych. Miał wówczas 23 lata i był gospodarzem na 12 morgach oczynszowanych.   W styczniu 1863 poszedł na powstanie. Po powrocie, został aresztowany i uwięziony. Zwolniono go z więzienia 13 stycznia 1864 r. Wrócił do domu i żył jeszcze długo, w gronie licznej rodziny.     Stanisław Dziemian , umarł 31 stycznia 1905 r.       *!*!*

Jakub Dziemian , urodził się w Zawadach, 27  kwietnia 1845 roku. Był synem Wojciecha i Marianny z Bujnowskich, włościan w Zawadach.   Nie musiał stawać do spisu wojskowego w maju 1862, bo miał wtedy 17 lat. Młody wiek nie przeszkodził jednak, niespełna 18 -letniemu Jakubowi, w styczniu 1863 , pójść na powstanie.     Jakub Dziemian powstanie przeżył . Odsiedział karę w więzieniu i wrócił 16 stycznia 1864 r. Ożenił się w roku 1870 , z Emilią Jamiołkowską, z Łasi Toczyłowa.   Zmarł w Zawadach, 3 marca 1900 roku, w wieku 55 lat. Pozostawił po sobie żonę i gromadkę dzieci. Jego potomkowie żyją do dzisiaj.     +}:{+

Teofil Mateusz Makowski , urodził się  6 marca 1839 roku w Grabowie Nowym. Był synem szlachcica Mateusza Makowskiego i Krystyny z Kobylińskich. Jego ojciec był wójtem gminy Zawady. Podpis jego widnieje pod spisem poborowych z gminy.       W roku 1862 , gdy odbywał się spis, Teofil miał lat 22 , był kawalerem i gospodarzem na 7 włókach. Umiał czytać i pisać w 2 językach. Pomimo, że stwierdzono chorobę serca, nie zwolniono go z obowiązku służby wojskowej. Rekrutował do bandy Szajewskiego i był oficerem w bandzie Skarżyńskiego.  Po powstaniu, nie ma po nim śladu, na tym terenie. Możliwe że zginął. ***

  Mikołaj Stanisław  Skłodowski , był synem zawadzkiego organisty, szlachcica nielegitymowanego, Ludwika Skłodowskiego i Katarzyny z Chmielewskich. Urodził się w Zawadach, 10 września 1839 r.     Podczas spisu w 1862 był kawalerem lat 22 .     Stanisław Skłodowski , poszedł na powstanie i walczył w "bandzie" Skarzyńskiego, jak zapisano w księdze ze spisem "Wszystkich przestępców politycznych powiatu łomżyńskiego z 1863 r."     Co robił po powstaniu ? Chyba się nie ożenił, księgi o tym nie wspominają. Prawdopodobnie to on, był robotnikiem w Jeżewie i zmarł tam samotnie, 28 września 1883 r. Akt zgonu Stanisława.   ***

    Ignacy Wyszyński , urodził się w Targoniach Witach, 12 września 1835 r. Był synem włościanina w tej wsi i leśnika lasów zawadzkich, Józefa Wyszyńskiego i Anieli z Kozłowskich.     Podczas spisu do wojska w 1862 , był 26 -letnim kawalerem, gospodarzem w Zawadach, na 6 morgach oczynszowanych. Po powrocie z powstania został aresztowany. Z więzienia wyszedł 13 stycznia 1864 r.   Ożenił się w 1870,  z Franciszką Dąbrowską z parafii tykocińskiej i miał z nią syna Aleksandra, który przedłużył jego ród, żeniąc się w roku 1917.   *!*  

Antoni Kozakiewicz "Trzy pokolenia 1864". Powstańcy, których "portrety" wcześniej przedstawiłam (bo tylko ich dokumenty znalazłam) , to ułamek wszystkich, którzy wyszli na powstanie z wiosek gminy stelmachowskiej. Na listach wójta gminy są wyszczególnieni wszyscy pozostali.   Oto jedna z list wójta Dziekońskiego, które powstały w końcu grudnia 1863 r.   Więcej dokumentów Dziekońskiego, znajdziecie pod adresem:   https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/17439954